"Αυτοαξιολόγηση: ένα οργουελιανό μοντέλο για την εκπαίδευση από τον ΟΟΣΑ ( του Γιώργου Βαλή )

του Γιώργου Βαλή

Ένα θέμα που ταλανίζει φέτος το χώρο της εκπαίδευσης είναι αυτό της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας και στη συνέχεια της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Τα παραπάνω έρχονται να προστεθούν στη συρρίκνωση – κατάργηση των σχολικών μονάδων, στην αύξηση των μαθητών ανά τμήμα, στην οικονομική απαξίωση των εκπαιδευτικών και στη μείωση των δαπανών για την παιδεία.

Το Υπουργείο Παιδείας παρουσίασε τα μέτρα αυτά ως μια προσπάθεια μεταρρύθμισης και εξορθολογισμού της εκπαίδευσης στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Η κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι είναι μια πολιτική που στόχο έχει το συμφέρον της πατρίδας και υλοποιείται χωρίς εξωτερικές παρεμβάσεις. Είναι όμως έτσι;

Το 2011 παρουσιάζεται η έκθεση του ΟΟΣΑ για την εκπαιδευτική πολιτική στην Ελλάδα, η οποία αποτελεί τον οδικό χάρτη για την επιτυχή υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων. Σύμφωνα με την έκθεση στη χώρα μας υπάρχουν ισχυρά εργατικά σωματεία, υπάρχει

το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι και είναι συχνές οι απεργίες και οι διαδηλώσεις εναντίον των διαφαινόμενων απειλών. Δηλαδή τα αυτονόητα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν τροχοπέδη στα εκπαιδευτικά τους σχέδια.

Ο ΟΟΣΑ χαρακτηρίζει μη αποδοτικό το σχολικό δίκτυο λόγω ολιγομελών τμημάτων ενώ η μισθολογική δαπάνη ανά μαθητή είναι υψηλή, επειδή οι εκπαιδευτικοί έχουν λιγότερες διδακτικές ώρες και το μέγεθος της τάξης είναι χαμηλότερο του μέσου όρου του ΟΟΣΑ (σελ. 19). Προτείνεται λοιπόν η κατάργηση, συνένωση ή συγχώνευση μικρών σχολικών μονάδων, ελάχιστος αριθμός 150 μαθητές στα Γυμνάσια και 250 στα Λύκεια. Κουβέντα βέβαια δε γίνεται για τις ιδιόμορφες γεωγραφικές συνθήκες της χώρας μας, για τις χαμηλές αμοιβές των εκπαιδευτικών, για την πρωτόγνωρη οικονομική και κοινωνική κρίση.

Στη σελίδα 5 της έκθεσης αναφέρεται ότι δεν υπάρχει πρόσβαση σε αξιόπιστες δημόσιες πληροφορίες αναφορικά με τις σχολικές επιδόσεις και επικρατεί η πεποίθηση ότι η μέτρηση και η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων θα οδηγήσει τα σχολεία σε ανάληψη δράσεων. Όλα αυτά γίνονται στο δικαίωμα επιλογής των γονέων του σχολείου των παιδιών τους. Με λίγα λόγια τα επόμενα χρόνια θα έχουμε κατηγοριοποίηση σχολείων και εκπαιδευτικών, κοινωνικό και εκπαιδευτικό αποκλεισμό με στόχο τη μείωση του κόστους λειτουργίας των εκπαιδευτικών δομών. Το σύστημα έχει ανάγκη μια τυποποιημένη αξιολόγηση σε εθνικό επίπεδο (σελ.57), η επίδοση των σχολείων θα κρίνεται ολοένα και περισσότερο βάσει μαθησιακών αποτελεσμάτων (σελ. 58) και θα πρέπει να υπάρχει σύνδεση μεταξύ της αξιολόγησης μαθητών, σχολικών μονάδων και εκπαιδευτικών (σελ71). Εδώ ταιριάζει η παρακάτω γελοιογραφία αμερικανικού εκπαιδευτικού περιοδικού.

Εκπρόσωπος Υπουργείου Παιδείας (Σχολικός Σύμβουλος): ΑΝ ΔΕ ΛΥΣΕΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ 9, ΘΑ ΣΟΥ ΑΦΑΙΡΕΘΕΙ Η ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΙ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΝΤΡΟΠΗ

Διευθυντής Σχολείου: ΟΧΙ ΠΙΕΣΗ, ΑΛΛΑ ΑΝ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙ ΣΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ 9 , ΑΠΟΛΥΕΣΑΙ

Δασκάλα: ΝΤΕΙΒΙΝΤ, ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ 9. ΞΕΡΕΙΣ ΝΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΧΑΛΑΡΩΣΕ! ΧΑΛΑΡΩΣΕ!!

Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ η εξέλιξη των εκπαιδευτικών πρέπει να συνδέεται με ευρύτερους στόχους της εξέλιξης του σχολείου, με την αξιολόγηση, τις πρακτικές ανατροφοδότησης και με την αξιολόγηση της σχολικής μονάδας (σελ. 36), ενώ τα προγράμματα επαγγελματικής εξέλιξης των σχολείων πρέπει να συνδεθούν με το πιλοτικό πρόγραμμα της αυτοαξιολόγησης (σελ.43). Η αυτοαξιολόγηση θα πρέπει να οργανωθεί με τέτοιον τρόπο ώστε να είναι συγκρίσιμη μεταξύ σχολικών μονάδων και να συμπληρώνεται από εξωτερική αξιολόγηση (σελ 66). Το τελευταίο έχει κρατηθεί ακόμη κρυφό ,αλλά εδώ πλέον αποκαλύπτεται η σπουδή με την οποία το Υπουργείο προσπαθεί να επιβάλει με κάθε τρόπο τη λεγόμενη «αυτοαξιολόγηση». Οι συνέπειες της αξιολόγησης για την εξέλιξη των εκπαιδευτικών, παρά τις ενδεχόμενες αντιδράσεις τους, πρέπει να έχει ουσιώδεις συνέπειες για τη σταδιοδρομία τους και για τη μισθολογική τους ανέλιξη ακόμη και η πιθανότητα κυρώσεων μέχρι και απόλυση. (σελ.65). Το κλίμα τρομοκρατίας που έχει αρχίσει να εξαπλώνεται από κύκλους του Υπουργείου και από πρόθυμα στελέχη της εκπαίδευσης σκοπό έχει το σπάσιμο του ηθικού και τη δημιουργία κλίματος φόβου ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς.

Στην Πορτογαλία ενώ η εσωτερική αξιολόγηση των σχολικών μονάδων προχώρησε σχετικά εύκολα, όταν στην πορεία εμφανίστηκε η εξωτερική αξιολόγηση υπήρξαν έντονες αντιδράσεις των εκπαιδευτικών που δυσχέραναν την εφαρμογή της. Έτσι λοιπόν η έκθεση τονίζει ότι το σύστημα δεν πρέπει να εξαρτάται από την εθελοντική συμμετοχή μεμονωμένων εκπαιδευτικών γιατί θα είναι εκτεθειμένο σε ατομικές ή οργανωμένες μορφές αντίστασης (σελ. 75).

Κεντρικό σημείο στην έκθεση του ΟΟΣΑ έχουν τα εργασιακά δικαιώματα των εκπαιδευτικών. Κάθε καλόπιστος και αντικειμενικός άνθρωπος πιστεύει ότι η εργασιακή ασφάλεια αποτελεί κίνητρο για να μπορούν οι εργαζόμενοι να επιτελούν με επιτυχία το έργο τους. Όχι όμως και οι νεοφιλελεύθεροι εγκέφαλοι της σχολής του Σικάγο που συντάσσουν τέτοιου είδους εκθέσεις. Έτσι λοιπόν η μονιμότητα της εργασίας μπορεί να δυσχεράνει την προσαρμογή του αριθμού των εκπαιδευτικών, όταν μειώνονται οι εγγραφές ή αλλάζουν τα προγράμματα μαθημάτων. Η Ελλάδα πρέπει να απαιτεί από τους εκπαιδευτικούς να ανανεώνουν τα πιστοποιητικά διδασκαλίας μετά από μια χρονική περίοδο και να αποδεικνύουν ότι έχουν συμμετάσχει σε σεμινάρια και μαθήματα.(σελ 36-37). Καταλαβαίνει κανείς εύκολα γιατί οι αρμόδιες Δ/νσεις Εκπ/σης ζητούν επανακατάθεση τίτλων σπουδών, σεμιναρίων κλπ, δεν κάνουν τίποτα άλλο από το να εφαρμόζουν τις εντολές της έκθεσης. Τα επόμενα χρόνια η μονιμότητα των εκπαιδευτικών θα αποτελεί παρελθόν και οι ελαστικές και κακοπληρωμένες θέσεις εργασίας θα είναι το εργασιακό μοντέλο στην εκπαίδευση.

Ήδη εδώ αρκετό καιρό έχει ξεκινήσει συζήτηση για την αύξηση των διδακτικών ωρών. Τίποτα δεν είναι τυχαίο, ο ΟΟΣΑ απαιτεί τέσσερις με πέντε ώρες αύξηση της εβδομαδιαίας απασχόλησης (σελ.32). Με ένα σμπάρο δυο τρυγόνια και μείωση του αριθμό των εκπαιδευτικών και υλοποίηση των οικονομικών στόχων. Στην Β/θμια Εκπ/ση ήδη ξεκίνησε η αύξηση του ωραρίου, την επόμενη σχολική χρονιά είναι η σειρά της Α/θμιας. Η επαγγελματική σχέση των εκπαιδευτικών πρέπει να καθορίζεται βάσει σχολικής και όχι βάσει ανεξάρτητης σχολικής μονάδας, επιτρέποντας έτσι μια πιο ευέλικτη και αποτελεσματικότερη τοποθέτηση του διδακτικού προσωπικού(σελ54). Για τη βελτίωση της διαδικασίας της μάθησης πρέπει να δοθεί ρόλος στα σχολεία αναφορικά με την επιλογή των εκπαιδευτικών. Με λίγα λόγια προσδοκούν οι προσλήψεις των εκπαιδευτικών να γίνονται από τον Δ/ντή του σχολείου λειτουργώντας με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια στα πρότυπα λειτουργίας των επιχειρήσεων και της αγοράς. Όσον αφορά τη χρηματοδότηση της εκπαίδευσης η έκθεση προτείνει την αποκέντρωση της διαχείρισης του προϋπολογισμού και χρηματοδότηση βάσει επίδοσης στο πλαίσιο της λογοδοσίας και παρακολούθησης , κατόπιν ελέγχου βάσει αποτελεσμάτων, από σχολική μονάδα σε περιφέρεια. Εφάπαξ επιχορηγήσεις που κατανέμονται στις περιφέρειες βάσει της αρχής τα χρήματα ακολουθούν το μαθητή (σελ.86).

Ούτε ο Όργουελ δεν είχε φανταστεί την εξέλιξη αυτή στην κοινωνία μας. Διαβάζοντας όλα τα παραπάνω ποιος αμφιβάλει πια ότι η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση της κυβέρνησης δεν είναι τίποτα άλλο από μια αποτυχημένη μετάφραση των επιταγών του ΟΟΣΑ;

Θα τους αφήσουμε;

Ήρθε η ώρα της ανατροπής. Η ΕΜΕΙΣ Η ΑΥΤΟΙ.