Το σήμερα και το αύριο του δημοτικού σχολείου

Του Γιώργου Βαλή Μέλους του ΔΣ του Συλλόγου Εκπ/κών, Α/θμιας Εκπ/σης «Ρήγας Βελεστινλής

---

«Και είνε πασίγνωστον, ότι άμα εξασφαλίσης προοδευτικόν, ειλικρινή, μορφωμένον, ζηλωτήν διδάσκαλον ενδιαφερόμενον περί του έργου του, διαρκώς ανασκοπούντα καί βελτιώνοντα αυτόν, άμα εξασφαλίσης διδάσκαλον, διανοητικώς, ηθικώς καί οικονομικώς ελεύθερον και αυτοτελή, εξασφάλισες ήδη τα εννέα δέκατα της επιτυχίας του εκπαιδευτικού έργου». Δ. Γληνός (1914)

Το σχολείο που βιώνουμε

Είναι σήμερα η εκπαίδευση δημόσιο και κοινωνικό αγαθό;
Η απάντηση χωρίς κανένα δισταγμό είναι όχι. Η δημόσια εκπαίδευση υπονομεύεται με την ισχνή χρηματοδότησή της (2% το χαμηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη) και μετατρέπεται από δημόσιο κοινωνικό αγαθό σε εμπόρευμα. Προτεραιότητα του κράτους γίνεται η κατάρτιση αντί για τη μόρφωση, οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις αντί της σταθερής εργασίας, η χειραγώγηση του εκπαιδευτικού κόσμου αντί της ενίσχυσής του. Αποτέλεσμα

αυτών των πολιτικών είναι η διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων. Τα παιδιά των οικονομικά αδύναμων στρωμάτων θα γίνουν στο μέλλον «ευέλικτοι» εργαζόμενοι, χαμηλής ειδίκευσης και αμοιβής, «φθηνοί στην αμοιβή» που θα βοηθούν στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Το σχολείο σήμερα είναι διαμορφωμένο με τέτοιον τρόπο, ώστε να μεταδίδει «αξίες» όπως η ανταγωνιστικότητα, η ιδιώτευση, η ανέλιξη με κάθε μέσο, ο καταναλωτισμός.

Με την επιβολή των μνημονιακών πολιτικών η δημόσια εκπαίδευση δέχθηκε αλλεπάλληλα χτυπήματα. Η εφαρμοζόμενη εκπαιδευτική πολιτική χαρακτηρίζεται από πλήθος, πολλές φορές αντιφατικών εντολών, χρηματοδοτούμενα προγράμματα που κατευθύνονται σε λίγους και εκλεκτούς, ενώ υπάρχει ασυνέχεια στις βαθμίδες εκπαίδευσης. Η σημερινή εκπαιδευτική πολιτική στο Δημοτικό Σχολείο θα λέγαμε ότι είναι ένα πρόγραμμα ΕΣΠΑ. Η κοινωνική πραγματικότητα όμως αποτυπώνεται από τα φαινόμενα ασιτίας στους μικρούς μαθητές καθώς και τα προβλήματα που μεταφέρουν από το οικογενειακό τους περιβάλλον στο σχολείο.

Το σχολείο που βιώνουμε είναι ένα ταξικό σχολείο. Το όνειρο κάθε οικογένειας να μορφώσει το παιδί του καταντάει εφιάλτης, υπολογίζεται πως περίπου 2 δις ευρώ δαπανώνται κάθε χρόνο για φροντιστήρια ξένων γλωσσών, ιδιαίτερα μαθήματα, ωδεία, γυμναστήρια, σχολές χορού και άλλες εκπαιδευτικές υπηρεσίες.

Βιώνουμε ένα σχολείο με αμέτρητα κενά στην έναρξη της σχολικής χρονιάς, με εκπαιδευτικούς διαφόρων κατηγοριών μόνιμους, αναπληρωτές, αναπληρωτές ΕΣΠΑ, αναπληρωτές μειωμένου ωραρίου, αναπληρωτές Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, με απουσία μόνιμων διορισμών, με μισθούς που έχουν κατακρεουργηθεί, με ύπαρξη συντεχνιακών ομάδων και φαινόμενα ανθρωποφαγίας. Μετά την πολιτική αλλαγή, το Γενάρη του 2015, μέτρα όπως το πειθαρχικό δίκαιο, η αξιολόγηση – χειραγώγηση, η μετατροπή του Διευθυντή σε μάνατζερ πάγωσαν. Ένας αέρας ελευθερίας και δημοκρατίας φύσηξε στα σχολεία μας. Με κανέναν τρόπο όμως δεν πρέπει να εφησυχάζουμε, το μέλλον είναι ακόμα άδηλο.

Το σχολείο που οραματιζόμαστε

Το σχολείο αλλάζει όταν αλλάζει η κοινωνία και δυστυχώς έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας να διανύσουμε. Αυτό όμως δεν πρέπει να μας εμποδίσει να αγωνιζόμαστε για ένα σχολείο που θα υπηρετεί την ανάγκη μιας κοινής μορφωτικής βάσης, που θα αποτυπώνει τις αξίες της ισότητας και της ελευθερίας, ένα σχολείο που θα βασίζεται στη συλλογική λειτουργία των μελών της σχολικής κοινότητας. Στόχος όλων των φορέων εκπαίδευσης πρέπει να είναι η ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών, η γνωστική, συναισθηματική, κοινωνική τους ωρίμανση σε περιβάλλον ελευθερίας και συλλογικότητας, η τόνωση της αυτοεκτίμησης και της αλληλοεκτίμησης, η ενίσχυση της πρωτοβουλίας και της ικανότητας συνεργασίας, η κατανόηση και η ανοχή στο διαφορετικό και η ανάπτυξη της αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας. Η δημοκρατία αλλά και η αντιφασιστική και αντιρατσιστική εκπαίδευση πρέπει να διαπερνά όλο το πνεύμα των αναλυτικών προγραμμάτων και της λειτουργίας του σχολείου.

Οραματιζόμαστε ένα σχολείο με κυρίαρχο τον ρόλο του συλλόγου διδασκόντων που ο διευθυντής θα είναι ο συντονιστής και ο εκπρόσωπός του. Σημαντική προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση ήταν η εκλογή των διευθυντών από το σύλλογο διδασκόντων, με μια επισήμανση όμως, ότι στη δημοκρατία δεν υπάρχουν ποσοστώσεις.

Αγωνιζόμαστε για την καθιέρωση 12χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης συμπεριλαμβανομένης και της 2χρονης προσχολικής αγωγής. Αγωνιζόμαστε για την ανατροπή των υπαρχόντων αναλυτικών προγραμμάτων. Απέναντι στο δαιδαλώδες σύγχρονο πλαίσιο με τις ασύνδετες μεταξύ τους γνώσεις και μεθόδους προτείνουμε: Να οργανωθεί έτσι η γνώση, ώστε να κατέχουν οι μαθητές ένα συνεκτικό και επαρκές σώμα γνώσεων από όλες τις επιστήμες για να είναι σε θέση: α) Να κατανοούν και να ερμηνεύουν τα φαινόμενα του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος. Να επιδρούν πάνω σε αυτά και να τα μεταβάλλουν με σεβασμό προς όφελος της κοινωνίας. β) Στα σύγχρονα πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα να επικοινωνούν ισότιμα και δημιουργικά με τους συνανθρώπους τους και να διαμορφώνουν τη ζωή με τη βοήθεια των επιστημονικών και πολιτιστικών επιτευγμάτων. γ) Να συνεχίσουν τις σπουδές και τις προσωπικές αναζητήσεις τους συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στην εξέλιξη της γνώσης.

Αγωνιζόμαστε για την άμβλυνση των εκπαιδευτικών ανισοτήτων γι’ αυτό θα πρέπει να αποδομηθούν και να ανατραπούν οι νεοφιλελεύθερες θεωρίες περί « διαφορετικότητας», η ενοχοποίηση των μαθητών για τις σχολικές τους επιδόσεις, αφού χρεώνονται σε αυτούς ως εγγενή τα χαρακτηριστικά του οικονομικού και κοινωνικού περιβάλλοντος που προέρχονται. Αντίθετα το σχολείο πρέπει να σχεδιάζει και να υλοποιεί δράσεις που θα βοηθούν αυτούς τους μαθητές να κατακτούν τη σχολική γνώση.

Στόχος της εκπαίδευσης οφείλει να είναι η άμβλυνση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Το σχολείο να λειτουργεί δημοκρατικά ανεξάρτητα από καταγωγή, χρώμα, θρησκεία, ιδεολογικές πεποιθήσεις. Απαιτούνται προγράμματα ενισχυτικής διδασκαλίας, μέριμνα για πρόσφυγες – μετανάστες, τμήματα ένταξης και συνεκπαίδευση των ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είτε στα γενικά σχολεία είτε σε αυτοτελείς ΣΜΕΑΕ, όταν δεν είναι δυνατή η φοίτηση των ατόμων στο γενικό σχολείο. Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών συσσώρευσε πλήθος προβλημάτων στις οικογένειες και όλες αυτές οι δυσκολίες μεταφέρονται στο σχολείο. Χρειάζεται να εισαχθούν άμεσα στην εκπαίδευση οι ειδικότητες ψυχολόγου και κοινωνικού λειτουργού, που θα καλύπτουν μικρές ομάδες σχολείων.

Η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών θεωρεί ότι τα σχολικά βιβλία που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι έξω από τη σχολική πραγματικότητα και τα θέλω των παιδιών. Είναι βιβλία που δεν προάγουν το σχολείο της ανθρωπιάς, της αλληλεγγύης, των παραδόσεων και των ιστορικών μας αξιών. Χρειάζονται νέα βιβλία που θα σέβονται τα παιδιά, θα έχουν επαφή με τη σημερινή πραγματικότητα και θα προάγουν τις πανανθρώπινες αξίες.

Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών πρέπει να είναι διαρκής, εντός ή εκτός σχολείου με την ανάλογη διευκόλυνση από την υπηρεσία όταν αυτό είναι απαραίτητο. Τα τελευταία χρόνια ένα μεγάλο μέρος του εκπαιδευτικού κόσμου έχει επιδοθεί σε ένα κυνήγι τίτλων, πιστοποιήσεων, κάθε λογής βεβαιώσεων μαζί με το κυνήγι των αιματηρά δυσβάσταχτων μεταπτυχιακών. Έχει χαθεί πλέον η ουσία και η μαγεία της δια βίου μάθησης, της διαρκούς επικαιροποίησης των γνώσεών, της γνωριμίας με νέες πρακτικές και νέες διδακτικές μεθόδους.

Τα στελέχη της εκπαίδευσης οφείλουν πρώτα απ’ όλα να είναι δάσκαλοι. Χρειάζεται να δοθεί έμφαση στο συντονιστικό τους ρόλο και όχι στην εξουσία τους. Περιορισμένη θητεία και επιστροφή στην τάξη μετά τη λήξη της. Θητείες επίσης πρέπει να μπουν και στην εκπροσώπηση στα συνδικαλιστικά όργανα, να τελειώνουμε με άτομα που κατ΄ ευφημισμό αποκαλούνται δάσκαλοι αφού εδώ και πολλά χρόνια δε γνωρίζουν τι πάει να πει σχολική τάξη.

Ο Μ. Κουντουράς στα μέσα της δεκαετία του 1920-30 έγραφε «Εζήτησα να ξυπνήσω ψυχές ικανές να ρυθμίσουν τη ζωή τους και όχι νευρόσπαστα που σήμερα θα κινούνται από τη θέληση του δασκάλου τους και αύριο από τη θέληση του πρώτου τυχαίου κυρίου ή αφεντικού τους». Δομική διαδικασία λοιπόν της εκπαίδευσης η δημοκρατία, η οποία στο σχολείο σφυρηλατείται μέσα από συνεργασίες και από μορφές αλληλεγγύης, από ανταλλαγές δημιουργικών ιδεών, από έρευνα δράσης και αναστοχασμούς από την οικοδόμηση της γνώσης για κάθε μαθητή και μαθήτρια , δάσκαλο και δασκάλα. Δε σταματούμε λοιπόν να διεκδικούμε, δε σταματούμε να οραματιζόμαστε, δε σταματούμε να αγωνιζόμαστε, δε σταματούμε να απαιτούμε, γιατί το δημόσιο σχολείο είμαστε εμείς.

Πηγή: http://magnesianews.gr/arthra